تشخیص خاتم کاری اصل و تاریخچه خاتم

طبق شواهد و بررسی های به عمل آمده برای مبدع اولیه خاتم کاری و خلق آن نمی توان مشخصا به تاریخ و شخص معینی رسید، لیکن در ایران خاستگاه خاتم را شیراز می دانند. قدیمی ترین خاتمی که در این شهر دیده شده است منبر مسجد عتیق با قدمتی بیش از 1000سال می باشد.

در عهد صفوی و رونق و شکوفایی خاتم کاری و انتقال پایتخت به اصفهان این هنر از شیراز به اصفهان منتقل شد و به اوج رسید، لیکن در نهایت به لحاظ ظرافت و بعد بصری هنوز خاتم شیراز حرف اول را می زند.

از اساتید و برجستگان این هنر والا می توان به استاد بزرگ آن عبدالخالق گلریز خاتمی ملقب به پدر خاتم ایران و نیز هنرمند صاحب سبک عبدالعلی گلریز ملقب به احمد روحانی اشاره نمود.

که شامل طیف وسیعی از اشیا و لوازم کاربردی می باشد که مزین به این هنر سترگ گردیده اند. به عنوان نمونه می توان به قلمدان، انواع رحل و جعبه های قرآن، شکلات خوری، گلدان، جای دستمال، قاب آیینه، قاب عکس، قاب ساعت، تابلوهای تزئینی و دهها مورد دیگر اشاره نمود.

مرغوبیت و اصالت خاتم بدوا منوط به ریز نقشی و به ویژّه منظم بودن طرح و همچنین مقدار فلز برنج به کار رفته در آن می باشد. چون مبنای نقوش خاتم اشکال هندسی است و زیبایی این اشکال منوط به آن و رعایت نظم در آنهاست. نتیجتا مهم ترین اصل برای یک خاتم خوب، داشتن نظم هندسی است. هرچه خطوط و اشکال در خاتم موزون تر و متقارن تر باشد خاتم دارای مرغوبیت و اصالت بالاتری است. برای آگاهی و شناخت بیشتر در این ارتباط علاوه بر موارد ذکر شده می توان به چند عنوان مهم دیگر نیز اشاره نمود.

• استفاده از آستر در پشت برش های خاتم با استفاده از چسب مرغوب
• استفاده از گل های ساخته شده با چند ضلعی هایی که تعداد اضلاعشان بیشتر از شش باشد
• به کارگیری طرح های پیچیده و نیز غیر تکرای
• کوچک بودن مثلث ها و استفاده کمتر از رنگ شیمیایی
• استفاده از چوب های کم یاب نظیر چوب آبنوس و فوفل جهت ساختن مثلث ها
• استفاده زیاد از استخوان و مفتول های فلزی در مساحت کم
• صاف بودن سطح خاتم و دقت در برش و سپس چیدمان قرنیه و موزون بودن نقوش
• استفاده از گره های کامل و کشیده به گونه ای که کلیه لغات بصورت کامل آورده شود
• سطح زیر لاک یا جلای خاتم باید کاملا صاف و بدون ناهنجاری باشد
• تا جای ممکن باید از چسب های مرغوب و محکم و سالم برای زیرساخت استفاده کرد و چسب باید مناسب و سازگار با مواد باشد
• توجه و دقت کافی در چسباندن قطعات به گونه ای که با سوهان کاری آسیب نبیند

جهت مشاهده و خرید این هنر اصیل ایرانی می توانید به صفحه خاتم کاری وبسایت ما مراجعه کنید